نکاتی درموردایجاد سیستم حمل و نقل دقیق و ضرورت هوشمندسازی لجستیکی

رحمان قره باش *: ایجاد سیستم حمل و نقل هماهنگ و دقیق، لازمه توسعه مسیرهای ترانزیتی کشور است. کارشناسان حمل و نقل معتقد هستند برای تقویت مسیرهای ترانزیتی کشور باید نظام حمل و نقل را بازتعریف کرده و سطح هماهنگی‌ها را در این حوزه افزایش داد.

یکی از نقاط ضعف سیستم حمل و نقل ایران آن است که ۹۰ درصد سیستم حمل و نقل جاده‌ای در ایران خودمالک بوده و این امر موجب اختلال در نظم و بالا رفتن هزینه‌های حمل و نقل شده است.

آنچه که در ترانزیت اهمیت بالایی دارد آن است که در ابتدا باید برای نوسازی ناوگان حمل و نقل اقدام عاجل انجام شود. مؤلفه مهم دیگر در ترانزیت و حمل نقل موضوع زمان و هزینه است که در بخش هزینه به دلیل خودمالکی بودن، سیستم لجستیک کشور قادر به رقابت با سایر کشورها نیست. ولی از نظر زمان شرایط نسبتاً قابل قبولی در بنادر به ویژه بنادر جنوبی حاکم است و مشکل خاصی در ترخیص بارگیری کالا مشاهده نمی‌شود.

زمان ورود کالا به کشور، وارد چرخه گمرک شده و اخذ پروانه گمرکی و برگه سبز گمرکی و ترخیص کالا خود بخشی از روند لجستیک محسوب می‌شود.

منظور از لجستیک چیست؟

لجستیک مفهومی است که در یک تعریف ساده این گونه بیان می‌شود: «مدیریت فرآیند جمع آوری، ذخیره و انتقال منابع (یا کالا) از نقطه مبدأ به مقصد»؛ در حقیقت لجستیک بخشی از زنجیره تأمین است که وظیفه جابجایی یک مرسوله و رساندن آن به دست گیرنده نهایی را برعهده دارد.

پشتیبانی بخشی از کسب و کار و تجارت یک محصول است که مشتری آن را نمی بیند و متوجه آن نمی‌شود و این یکی از مهم‌ترین بخش‌های روند کاری تولیدکننده و یا وارده کننده است. اگر یک تولیدکننده که با زحمت و تلاش بسیار محصولی را با کیفیت بالا تولید کند و یا یک تاجر قصد دارد محصولی را با همه مشکلات و سختی وارد کشور کند، نتوانند یک شرکت خدماتی لجستیک وظیفه شناس استفاده کنند به طور واضح و به جد فعالیت خود را به هدر می‌دهند.

انواع فرایندهای لجستیک خدمات و پشتیبانی برای یک محصول تولیدی با یک محصول وارداتی تا حدود زیادی شبیه یکدیگر است. خدمات حمل و نقل، انبارداری و بیمه بخش اصلی تشکیل دهنده انواع لجستیک است.

ضرورت هوشمندسازی لجستیک

در عصر فناوری اطلاعات و پیشرفت اینترنت، هوشمندسازی لجستیک ضروری است. هوشمندسازی به معنای بهره گیری از ابزارها و تکنیک‌های فنی و اطلاعاتی برای مدیریت صحیح امور و تسهیل فعالیت‌ها ارتقا و اصلاح سبک زندگی، شتاب بخشیدن به اجرای دقیق و حرفه‌ای تر امور، کاهش مصرف انرژی و بهره برداری حداکثری از خدمات حوزه فناوری اطلاعات در راستای ارتقا شاخص‌های زندگی فردی و اجتماعی است.

هرچه اعمال این سیستم‌ها دقیق‌تر و به نمونه‌های انسانی نزدیک تر باشد هوشمندتر قلمداد می‌شود.

بهبود کارایی و بهره وری، صرفه جویی در هزینه‌ها، افزایش در امنیت، استفاده هوشمند از داده‌ها، حذف نیروی انسانی از مزایایی هوشمندسازی است.

اهمیت هوشمندسازی تقریباً بر هیچکس پوشیده نیست و همه سیاست مداران و مدیران به دنبال ترویج آن در جامعه هدف خود هستند. افزایش هزینه نیروی کار و بازدهی پایین و احتمال بروز خطاهای انسانی بعضاً جبران ناپذیر، بسیاری از مدیران و کارفرمایان را برای بکارگیری سیستم‌های هوشمند متقاعد کرده است.

حمل و نقل هوشمند را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: ۱- زیرساخت‌های عمومی ۲- صنعت خودرو. این دو بخش وقتی هوشمند می‌شوند که سنسورهای شبکه و وسایل قرار می‌گیرند تا اهداف مدیریت و کنترل از راه دور، ایمنی و کارایی را تحقق بخشند تقاطع شلوغ شهری به تصویر کشیده شود، عابران پیاده سعی کنند از آنجا عبور کنند که چراغ‌های خیابان جریان ترافیک را تنظیم کنند. اما در سیستم‌های حمل و نقل سنتی، چراغ‌های خیابان یا از طریق تایمز، صفحات تحت فشار در زیر جاده یا دکمه‌های عابر پیاده در حاشیه رانده می‌شوند، رانندگان سوار بر وسایل نقلیه به سختی سعی می‌کنند خود را به مقصد برسانند.

مهم‌ترین مؤلفه‌های هوشمندسازی لجستیک شامل: ۱- نوسازی ناوگان‌های حمل و نقل، ۲- آموزش رانندگان در مورد هوشمندسازی، ۳- آموزش مردم در مورد هوشمندسازی از طریق رسانه‌های عمومی، ۴- آموزش دانش آموزان با همکاری آموزش و پرورش در مورد هوشمندسازی، ۵- آماده سازی سازمان راهداری در تهیه و نصب زیرساخت‌های هوشمندسازی با همکاری راهنمایی و رانندگی سایر نهادهای ذیربط، ۶- اعمال سیاست خروج از خودمالکی ناوگان‌های حمل و نقل و یا حداقل کم کردن نسبت سهمی آنها است.

نتیجه گیری

این مقاله پیرو سیاست‌های اداره کل راهداری استان گلستان در رابطه با هوشمندسازی حمل و نقل و لجستیک تهیه شده، امیدوارم با تلاش مدیران و کارشناس سازمان راهداری زیرساخت لازم تهیه تا زمینه رشد و توسعه استان فراهم شود.

لازم به ذکر است سهم استان گلستان از هزار و ۴۳۲ شرکت حمل و نقل بین المللی در ایران ۱۹ شرکت فعال است که می‌توان در زمینه به روزرسانی ناوگان حمل و نقل و ارتقای سطح هوشمندی حمل و نقل سیاستگذاری و برنامه ریزی اجرایی کرد.

* نایب رئیس انجمن صنفی حمل و نقل بین المللی استان گلستان
منبع: خبرگزاری مهر